چگونه جاده های ساخت بشر دنیای حیوانات وحشی را از هم جدا کرد ؟

آیا تاکنون به این که جاده‌ها چه نقشی مخربی در تغییر محیط زیست جانوران دارند فکر کرده‌اید ؟ آیا می دانستید کمترسازه بشری تاکنون چنین اثری برشکل کره خاکی ما گذاشته است ؟ توسعه‌ی بدون توقف سیستم حمل ونقل شامل خطوط راه آهن ، کانالهای آبی و بویژه جاده ها ، اثرمخربی براکوسیستم دارد ، اثری که تاکنون ، آنگونه که باید از منظر محیط زیستی ، به آن پرداخته نشده است . جاده هاهمه جاهستند ، شبکه ای با گستردگی ، پیچیدگی و توسعه غیرقابل تصور که وظیفه جابجایی انسان و بار را درگستره وسیعی برعهده دارند. جاده ها چشمگیرترین سازه‌ی هنری دست ساز انسان هستند که بدون آنها توسعه جامعه بشری غیرممکن است . آنها برای اتصال انسانها ومکانها حیاتی هستند ولی تقریبا درهیچ جا توسعه راهها با توجه به وضعیت گستره طبیعی زمین ، انجام نگرفته و ازماهیت جاده ها ، علی‌رغم گستردگی پهنه ونقش پررنگی که درجوامع امروزی دارند، غفلت شده است (البته بحث ترافیک موضوع جداگانه ای است).

تصورکلی ما ازجاده بیشتر، کوتاهترین خط ارتباطی بین دو نقطه A وB روی نقشه یا صفحه گوشی هوشمند است . اگر بخواهیم دقیقتر باشیم جاده ها مانند شبکه‌ی توری مانندی به نظر می رسند که تمام محیطهای اطراف ما را دربر گرفته اند یا مسیری هستند که با دورزدن عوارض زمین - جاهایی که خالی از سکنه هستند - ما را به مقصد می رسانند . تصویردیگری ازجاده ، که کمتربه آن توجه می شود،نقش آن درجداسازی عرصه‌ زمین وتقسیم آن به قطعات کوچکتر است .این قطعات ممکن است بلوکهای ساختمانی ، مزارع یا پارکهای طبیعی باشند که توسط جاده‌ها و ترافیک عبوری بین آنها فاصله افتاده است . تعجبی ندارد که بدانیم رابطه مستقیمی بین تراکم انسانی و تراکم جاده ها وجود دارد .در کشورهای کوچک با تراکم بالا این موضوع مشخص‌تراست. به عنوان مثال کشورهلند 1.55 کیلومتر جاده در هر کیلومتر مربع دارد . حتی در کشوری مثل ایالات متحده آمریکا – که خود مانند یک قاره وسیع است – کمتر جایی را بدون وجود راه قابل عبور می توان یافت .

یکی از جدیدترین زمینه‌ی تحقیق در مورد حیوانات نقش جاده ها در زندگی آنهاست . تصور کنید حیوان بزرگی مانند گوزن ، زرافه یا حتی گرگ بخواهد به هردلیلی مانند پیدا کردن غذا ، یافتن جفت یا مهاجرت از مکانی به مکان دیگری حرکت کند.حیوان صرفنظرازمکانی که زندگی می کند یا جایی که می خواهد برود ، بهرجهت باید ازجاده ای عبور کند .اینکه در حین عبور چه اتفاقی برای او می افتد به عوامل مختلفی بستگی دارد . ممکن است اواز مسیرهمیشگی عبور کند که از تمام پستی بلندی های آن آگاه باشد یا به جاده ای برخورد کند که قبلا از آن عبور نکرده باشد یا برای غذا راهش را کج کند یا خطری احساس کند و تغییرمسیر دهد یا حتی از ترس صدا و نورترافیک از محل فرار کند . گاهی حیوانات به طرز خطرناکی وارد ترافیک می شوند .بعضی از آنها از روی تجربه یا حس غریزه عبور از جاده ها را به ساعات پایان شب موکول می کنند .همه این سناریوها ممکن است در هر جا وهرزمان اتفاق بیفتد.

تصادف با وسایل نقلیه مخصوصا برای حیوانات کندتر ، خطرناکتر است . در ایالات متحده آمریکا به طور متوسط روزانه یک میلیون جانوردر جاده ها کشته می شوندکه این رقم بیشتر از تعداد کشته ها بر اثر شکار است . مرگ گوزنها و پرندگان آمریکای شمالی بر اثر تصادف در جاده ها توجه بسیاری از محققان را جلب کرده است . با توجه به اینکه تمام جاده ها خطرناک نیستند و بسیاری از آنها در طول شب ترافیک ندارند ، تعدادی از حیوانات رفت و آمد شبانه و عبور از جاده های کم خطر را فرا گرفته اند . نکته دیگر اینکه تعداد زیاد تلفات جاده ای گونه ای ازحیوانات نشان دهنده در معرض خطر بودن آن گونه نیست بلکه نشان می دهد تعداد زیادی از آن نوع حیوان در طبیعت وجود دارد .مشخصا تعداد بالای تلفات گوزن دم سفید در آمریکای شمالی یا غزال در اروپا در اثر تصادفات جاده ای نقشی درکاهش تعداد آنها نداشته است .

کشته شدن حیوانات در تصادفات جاده ای اگر چه نگران کننده است ولی تمام ماجرا نیست . برای بسیاری از گونه ها ترافیک جاده ای نگرانی اصلی نیست بلکه این خود جاده و تاسیسات مربوط به آن است که مشکل زا می باشد . بسیاری از حیوانات مخصوصا در گونه‌ی پرندگان اصولا نیازی به عبورازجاده ها ندارند چه آن جاده ترافیک داشته باشد یا نه . این جاده ها به صورت مانع ، ازحرکت آنها جلوگیری کرده ، سبب محدود شدن محیط زندگی آنها می شوند امری که یکی از جدیدترین زمینه های پژوهشی و یافته دانشمندان در مورد حیوانات وحشی است .

آنچه تا اینجا به آن اشاره شد درک بهتری ازاثر تاسیسات انسانی بر زندگی جانوران به ما می دهد.زمانی حیوانات در بستروسیع و یکپارچه زمین زندگی می کردند اما اکنون محکوم به زندگی در قسمتهای محدود و جداگانه شده اند . در واقع آن عرصه بیکران اکنون به جزیره های کوچکی تقسیم شده که با دریایی پر ازموانع خصمانه از هم جدا شده اند .